Celem darowizny jest przysporzenie korzyści obdarowanemu kosztem majątku darczyńcy. Generalnie pojawia się tutaj obowiązek podatkowy – w świetle obowiązujących w Polsce przepisów darowizna jest dla podatnika przychodem, ten zaś podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Kwota wolna od podatku
Kwestie związane z obowiązkiem podatkowym są uzależnione głównie od tego, do której grupy podatkowej należy obdarowany. Każdej z tych grup są przypisane limity, przekroczenie których powoduje powstanie obowiązku podatkowego (w sytuacji, gdy nabycie następuje od jednej osoby). Przedstawiają się one następująco:
– 9637 zł dla I grupy podatkowej (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie),
– 7276 zł dla II grupy podatkowej (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie, pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków, rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych),
– 4902 zł dla III grupy podatkowej (inni nabywcy).
Ile wynoszą stawki podatku?
Obowiązek podatkowy powstaje w momencie, jeśli suma nabyć od jednej osoby przekroczyła w przeciągu 5 lat poprzedzających ostatnie nabycie powyższe limity. Darowiznę trzeba wówczas zgłosić do urzędu skarbowego i zapłacić podatek, wysokość którego jest wyliczana przez fiskus. Stawki podatku kształtują się w następujący sposób:
- dla I grupy podatkowej:
– 3 proc. przy nadwyżce w wysokości do 10 278 zł,
– 308,30 zł i 5 proc. nadwyżki przy nadwyżce w wysokości przekraczającej 10 278 zł,
– 822,20 zł i 7 proc. nadwyżki przy nadwyżce w wysokości przekraczającej 20 556 zł,
- dla II grupy podatkowej:
– 7 proc. przy nadwyżce w wysokości do 10 278 zł,
– 719,50 zł i 9 proc. nadwyżki przy nadwyżce w wysokości przekraczającej 10 278 zł,
– 1 644,50 zł i 12 proc. nadwyżki przy nadwyżce w wysokości przekraczającej 20 556 zł,
- dla III grupy podatkowej:
– 12 proc. przy nadwyżce w wysokości do 10 278 zł,
– 1 233,40 zł i 16 proc. nadwyżki przy nadwyżce w wysokości przekraczającej 10 278 zł,
– 2 877,90 zł i 20 proc. nadwyżki przy nadwyżce w wysokości przekraczającej 20 556 zł.
Ważne uwagi
Prawo dopuszcza sytuacje, kiedy to darowizna bez podatku (cały czas chodzi tu oczywiście o podatek dochodowy od osób fizycznych, a nie np. vat) jest jak najbardziej możliwa. Dotyczy to jednak tylko i wyłącznie podatników zaliczanych do tzw. grupy zerowej funkcjonującej w ramach I grupy podatkowej. Należą do niej: małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, pasierbowie, ojczym, macocha i rodzeństwo. Muszą oni pamiętać o zgłoszeniu darowizny do właściwego urzędu skarbowego w przeciągu 6 miesięcy od daty jej otrzymania.
W praktyce pomiędzy członkami bliskiej rodziny niejednokrotnie zdarza się darowizna bez umowy. Nabiera ona mocy prawnej, gdy świadczenie zostało zrealizowane, ale w niektórych przypadkach wymagane jest zachowanie formy pisemnej, np. darowizna nieruchomości musi mieć postać aktu notarialnego. Generalnie lepiej jest sporządzać pisemne umowy, ponieważ może mieć to znaczenie w kontekście takich kwestii jak spadek czy zachowek.
Konieczne jest również ujęcie darowizny w rocznym zeznaniu podatkowym – jeśli np. w małżeństwie jest wspólnota majątkowa i małżonkowie rozliczają się razem, składają jedną deklarację. Wyjątek dotyczy tylko zerowej grupy podatkowej – jej członkowie nie muszą uwzględniać darowizny w zeznaniu pit.