Przyczyn dokonania darowizny jest wiele – najczęstszą z nich jest pokrewieństwo łączące strony umowy. Zdarza się jednak, że darczyńca decyduje się na odwołanie darowizny pieniężnej bądź innej. Dlaczego tak się dzieje i w jakich sytuacjach do tego dochodzi?
Strony umowy darowizny łączy zwykle szczególna więź – taka jak np. wspomniane we wstępie pokrewieństwo. Pamiętać ponadto należy, iż taka umowa ma charakter nieodpłatny. W związku z tym ustawodawca przewidział przypadki, w których darczyńca może złożyć wniosek o anulowanie darowizny.
Umowa darowizny – anulowanie z powodu niewdzięczności obdarowanego
Kiedy w rachubę wchodzi odwołanie darowizny? Rażąca niewdzięczność obdarowanego to jedna z najważniejszych przesłanek wpływających na postanowienie darczyńcy o rozwiązaniu umowy. Poprzez rażącą niewdzięczność należy rozumieć naganne etycznie działania wobec darczyńcy, które obdarowany podejmuje celowo i świadomie, np. agresja słowna i fizyczna, nieudzielenie pomocy w chorobie itp. W takich okolicznościach anulowanie aktu notarialnego darowizny możliwe jest bez względu na to czy darowizna została wykonana, czy nie. Stosuje się tu przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nie ma opcji, aby darczyńca przebaczył obdarowanemu – wtedy odwołanie darowizny nieruchomości czy innej nie ma uzasadnienia. Istotne jest ponadto to, aby anulowanie aktu darowizny zostało wyrażone na piśmie.
Odwołanie darowizny – kiedy pogarsza się sytuacja majątkowa darczyńcy
Anulowanie całości albo odwołanie części darowizny może mieć miejsce także wówczas, gdy majątkowa sytuacja darczyńcy uległa pogorszeniu do tego stopnia, że uniemożliwia darczyńcy utrzymanie się. W tym przypadku prawo przewiduje jedynie odwołanie darowizny niewykonanej. Gdy niedostatek darczyńcy powoduje odwołanie darowizny, kpc (kodeks postępowania cywilnego) mówi o tym, iż obdarowany ma obowiązek alimentacyjny wobec darczyńcy, którego sytuacja majątkowa pogorszyła się po wykonaniu darowizny.
Odwołanie darowizny – i co dalej?
Darczyńca, który otrzymał oświadczenie w sprawie tego, iż nastąpiło anulowanie darowizny domu, odwołanie darowizny samochodu etc., jest przede wszystkim zobligowany do zwrotu przedmiotu darowizny. Jeżeli uważa, że odwołanie darowizny działki, odwołanie darowizny gospodarstwa rolnego, odwołanie darowizny mieszkania czy jakiejkolwiek innej było bezpodstawne, ma prawo odwołać się od tej decyzji. Jak zakwestionować odwołanie darowizny? Art. 189 kodeksu postępowania cywilnego jest tym przepisem, na który trzeba się powołać, występując do sądu z wnioskiem o ustalenie nieskuteczności darowizny.